HINDI ZIR/ZIRTIR DAN THA LEH AWLSAM

HINDI ZIR/ZIRTIR DAN THA LEH AWLSAM

By: Zairemthanga 

He post-hi Hindi teacher tam takin lo hmu ve-in lo zawm ve se ka duh ngawt mai. Hindi ziak leh chhiar thiam dan/thiamtir dan tha leh awlsam formula a nih avangin Nu leh Pa bakah zirlaite pawhin lo chhiar teh u. Kan Hindi zir dan system hi thlak a ngai tawh nasa si a.

Zir tantirh hian a tlangpuiin Hindi alphabet indawtin kan vawntir (by heart) tluk tluk thin a. Mahse, word leh sentence erawh an chhiar thiam thin lo a, ṭawng (spoken) ah phei chuan zero mai kan ni thin. Chuvangin, he formula ka sawi tur hi lo hmangin lo zir ve chhin teh u. In rin aiin a tha ang. क ख ग घ ङ tih tluk tluk kha chu a thing lutuk tawh tlat. Heti zawk hian aw..

1. A hmasa berah chuan Hindi consonants-a mi hawrawp pathum i zirtir ang a, a indawt kher a ngai lo a, awlsam deuh tur i thlang ang. Entirnan,

क-ka

म-ma

न-na

Khi khi an thiam bel hnu-ah hawrawp dang i zirtir leh hmain hawrawp pahnih inkawp chhiar dan i zirtir nghal ang. Entirnan,

कम- ka+ma=kam

मन- ma+na=man

Tiin. Tichuan, thumal(word)tawpah sign a awm loh chuan 'a' khi paih zel tur a ni tih chiang takin i hrilh nghal ang a, 'ka+ma=kam' a lo nih dan i hrilh fiah ang a, i chhiarpui ang. Chutiang bawkin hawrawp pathum inkawp chhiar dan i hrilh leh ang. Entirnan,

नमक- na+ma+ka=namak

Hetianga i zirtir hian mu khatin sava pathum i perh thla nghal thei a ni. A chunga word khi a awmzia i hrilh nghal ang a, sentence siam hunah pawh a awmzia an hre reng tawh ang. Entirnan,

कम-tlem

मन-thinlung/rilru

नमक-chì.

2. Hawrawp pathum an thiam hnu leh a inkawp chhiar dan an thiam hnu-ah sign thenkhat i zirtir leh ang a, sign a lo awm avanga an chhiar dan tur i hrilh leh ang. Entirnan,

ी - î

ु - u

Tichuan, an hawrawp lo thiam tawh nen khan word-ah i siam ang a, a chhiar dan i hrilh dawn a ni. Hetiangin, 'sign reng reng chuan anmahniin hlutna an nei lo a, anmahni kengtu tur consonant a awm ngei ngei a ngai a, sign kengtu consonant chu sign hma chiahah a awm zel thin. Tin, sign an ken tawh chuan consonant-a mi 'a' kha a awm tawh lo a, sign kha an rikpui tur a ni' tiin. Tichuan, entirna i pe ang a.

नीम - nîm

कुम - kum

Hetah hian न leh क a mi 'a' kha a bo tawh a, 'n' leh 'k' chiah an lo ni ta a, tichuan sign 'î' leh 'u' kha an keng a, an rikpui ta a ni. A thui lutuk loh nan kaitawi hlek ang. Chhinchhiah tur leh zirlaiin an hriat ngei ngei turte:-

1. Hawrawp pahnih inkawp, consonant ve ve chu vawi khat lam a ni. Chutiangin, consonant leh sign inkawp chu vawi khat lam a ni.

Eg. की - kî, मन- man

2. Hawrawp pathum inkawp, consonant vek chu vawi hnih lam a ni a, chutiang bawkin hawrawp pathum a awm a, a tawpah sign a awm chuan hetiang tho hi a ni.  Hawrawp hmasa ber amahin a ri ang a, a lai leh a tawp an inkawp ang a, lam khat a ni ang.

Eg. नमक- na,ma+ka=namak, कमी - ka, m+î = ka mî.

3. Hawrawp pathum a awm a, a laiah sign a awm chuan vawi khat lam tur a ni.

Eg. नीम - nîm, कुन - kun

4. Hawrawp pali a nih a, a laklawhah hawrawp chanve a awm a nih loh chuan vawi hnih lam tur a ni a, hawrawp pahnih ve ve an inkawp ang.

Eg. हलचल - hal-chal, सुनी - sunî

Hei hi chu ziak leh chhiar atan lo ni phawt rih se. School-ah hian Text book-ringawt kan rin thin avangin High School-chhuah hnu-ah pawh kan puarna khawp sawi thei lo vekin kan chhuak a, 'ka chhiar thiam a, a awmzia ka hre lo' kan ti ta fo thin a ni. Chuvangin, kei chuan text book-hi ka hmang duh vak lem lo a, inbiakna lam, bazarna lam leh an nitin nuna an hman tangkai tur ka ngaihtuah a, ka zirtir mai thin. Ziak leh chhiar an thiam tawh chuan Spoken lam kan zirtir nasat a ngai a, chumi tur chuan Grammar pawh simple tak si, tangkai tur siin kan zirtir thiam a pawimawh hle a ni.

Thu belh: Min zawt ve khauh thin bawk a, ka'n sawi mai ang e. ZONET DAIFIM CHANNEL-ah hian Hindi translator-ka ni a. Tin, Private School-pakhatah Hindi teacher hna ka thawk pah bawk a ni. Ka lawm e.