KUNGAWRHI

KUNGAWRHI
Mizo Thawnthu
by Dahrawka, P.s.
Publication date 1987

Hman lai hian pa pakhat hian Hnang a hlai a, a hnang hlai chuan a Kutzungpui hi a ti-at a, tichuan, a kut chu a lo vung vak a, hnai a la ta a nakinah chuan a lo tuah ta a, an han khei a, i hnai zingah chuan Naute te tak te hi a lo chhuak tel ta reuh va. A Kutzungpui chu a rai a lo ni zawk reng mai a,
mak an ti em em mai a , naute chu hmeichhia a ni a, a hmingah chuan Kungawrhi an ti a.

A tirah chuan buhtun fang phel hian an chawm thin a, a lo thang deuh va, a fang pumin an chawm a. A lo lian leh deuh va, buh fang phelin an chawm a, tin, rei lo deuhvah chuan a fang pumin an chawm leh a. Tichuan, an chawmna chu a than len dan ang zelin an ti tamin an tilian deuh deuh va. A tawpah chuan a lo puitling ve ta a, nula hmeltha em em mai a lo ni ta a. Tlaiah te hian nula dangte nen an inkawi bah a, tangvalhote hian luhka atangin an thill huai huai thin a, Chung tlangval zingah chuan Keimi tlangval hi a awm ve thin a, chu chuan Kungawrhi chu a ngaizawng ta em em mai a, a tan tihngaihna awmin a hre si lo va, awm ngaihna pawh a hre mang thin lo va.

A tawpah chuan chu Keimi tlangval chuan a rukin Kungawrhi hniak vaivut chu a tham a, a fun a, a rapah a rep ta a, chuta tang chuan Kungawrhi chu a na tan ta a, a dam thei ta reng reng lo mai a. Chutia khaw khat nula hmeltha dam ta lo chu a nulatpui te leh tlangvalte hian an en huai huai mai a
Keimi tlangval pawh khan, ‘ Engtizia nge ni tak le, chuti taka a lo nat mai ni, ka han en ve leh ang chu,” ati a, a a en ve ta a A Kal hma khan Kungawihi hniak a rop kha a dah dai deuh va, tichuan a va en lai chuan Kungawrhi chu a lo dam deuh a, Kungawrhi chuan a pa hnenah chuan, “Kha tlangval pakhat lo kal lai kha chuan ka dam deuh huaia ka hriat” a ti a A pa chuan, “I ngaihzawn vang a nih chu,” a ti a, Kungawrhi chuan, “Ka ngaih
zawn pawh ka hre chuang lo asin,” a ti a Mahse, a pa chuan a awih sak chuang lem lo va. Inthawina tul an tih ang chi tinreng an thawi a, mahse, a dam thei chuang reng reng lo mai a. Kungawrhi pa mangang chuan, “Kungawrhi tidam thei chuan man lovin nupuiah an nei ang,” tiin a puang ta a

Keimi tlangval khan, “Keiman ka tidam thei ang, ka bei ang e,” a ti a. Keimi tlangval a ni tih an hre si lo va, tichuan, tidam tur chuan a bei ta a. Kungawrhi hniak a rep kha zawi zawiin a dah hla tial tial a,Kungawrhi pawh chu a lo dam ve tial tial zel a. Nakinah chuan a hniak vaivut kha a phelh a, a hniak ang tak khan leiah chuan a siam leh ta a, tichuan Kungawrhi pawh chu a lo dam fel leh ta a, Kungawrhi dam hnu rei lo teah chuan Keimi tlangval nen khan an innei ta a, tin, an inneih atanga rei lo teah chuan Keimi tlangval khan an khaw lamah a hruai ta a.

An khua atanga hla vak lovah chuan lui lian tak hi a awm a, chu lui tui chu a lo lian phut mat a, daikai mai rual a ni si lo va. A tih ngaihna dang a awm
si lo va, a tawpah chuan Keimi tlangval chuan, ‘ A ni lo ve, Sakeiah ka chung ang a, ka meiah vuan tlat la, ka hleuh kaipui dawn che nia,” a ti ta a. Tichuan, Sakeiah cnuan a chang ta a, Kungawrhi chuan a meiah chuan a vuan a, ‘Huk, huk’ a ti a, a hleuhpui ta a.

Pitar thing phur hian an tuihleh lai chu a hmu a, a hlau ta em em mai a, a tlan haw a, Kungawrhtei inah chuan a tlu lut a, a thidang ta ta a, mite chuan, ‘ Engnge ni ta ngai le’” an ti a, mak an ti a, an mangang a, an han zawh leh engmah a sawi thei si lo a.

“Buhtui hnang kha han tulh teh u khai,” an ti a, an han tulh thuai a, a lo harh deuh chuan a han sawi dawn a, “He, he, he, naufa chu, — he, he, he,”
a ti a, a la sawi thei ta lo va. “Buhtui kha han tulh leh teh u,” an ti a, an han tulh leh a, tichuan a lo harh fel ta a, a hah te chu a lo dam chiang ta a “Eng fakau nge i hmuh ni ngai le, han sawi teh le’’ an ti a. A han sawi ta a, “I fa chu, i fa chuh ' A pasal kha Keimi a lo ni a, saw lai tui lian saw a rawn hleuh pui ta a, Sakeiah a chang a, Kungawrhi chu a meiah a vawntir a, ka hlauhzia chu, ka hlauhzia mai chu. Ka sawi thei lo a ni, a tlanpui ta dawrh dawrh mai a ni,” a ti a. Chuveleh Kungawrhi pa chu a mangang leh ta em em mai a, a chhanchhuak turin mi a zawng leh ta vat vat mai a, “Kungawrhi
cnhanchhuak thei apiang chuan man lovin an nei ang,’’ a ti a, a zawng leh ta ruai mai a ni.

An khaw tlangval huaisen Phawthira leh a nau Hrangchala chuan, “Kemahnin kan unauvin kan la chhuak thei ang,” an ti a, kal an tum ta a. Kungawrhi pa chuan zu leh sain a hrai puar teuh va, funpui an er a, tichuan an kal ta a. Kungawrhi te awmna khua an va thlen chuan Kungawrhi pasal chu
a lo ram vak a, a ram vah hlan chuan an va thleng a. Kungawihi chuan a pasal a lo thleng mai ang tih a hlau va, Phawthira leh Hrangchala chu rappui-chung Sangah a zial ta tlat a, a thukru ta a. Nakin lawkah chuan Kungawrhi pasal chu a lo haw ta a. A hnar a han len ruai ruai a, mihrig rim danglam deuh chu a hre ta a.

Kungawrhi hnen ah chuan, “Hrigmi rim nam rum rum,” a han ti a, Kungawrhi chuan, “Keimah ka awm reng alawm,” a ti ta mai a. Mahse, a pasal chu a hawi vel ruai ruai reng mai a, Phawthira nau Hrangchala kha chu a thlaphang em em a, a hlau lutuk chu a mittui a tla ta thin a, chu mi far chu Keimi, Kungawrhi pasal chuan a hmu a, ‘‘Kungawrh hringmi nam rum rum, luaithli far fep fep,” a ti leh a. Ani Kungawrhi chuan, “Hei ka awm reng alawm, i duh leh mi ei ta che,’* a ti a, tichuan a ngawi leh ta a.

A tukah chuan Keimi chuan Kungawrhi hnenah chuan, "A nih leh, zan sawm riakin ka ramvak dawn e, chaw fun rawh,” a ti a, Kungawrhi chuan chaw
chu a fun a, dai pawnah a va thep mai mai a. A lo haw chuan Kungawrhi hnenah chuan, “Kungawrh, hringmi nam rum rum, luaithli far fep fep,” a ti leh
a. Ani lah chuan “Hei, keimah ka awm reng alawm, i duh leh mi ei ta che,*’ a ti leh mai thin a , chutia a tih chuan a ngawi leh mai bawk thin a.

Chutiang chuan vawi hnih vawi thum Kungawrhi chu a tihder a, z va vah chhuah hlan apiang khan Phawthira leh Hrangchala chu ei turte a pe thin a, tin, an tlanbo thein dan turte an rel thin a.

In khat chn Kungawrhi pasal chuan, “Kungawrh, chaw mi han fun teh, zan khat riak lekin ka ram vak dawn e,” a ti a Chutia a tih chuan zan tam tak a riak bo thin a.

A pasal a chhuah hnu chuan Kungawrhi te ho chu an tlanchhuak ta a. A pasalin Kungawrhi a tlanbo a ni tih a hriat chuan mei kawkin a rawn um ta a.

Kungawihi teho khan ram tuk khat an lo kal hman a. rei em em lovah chuan a rawn um phak dawn ta mai a, an mangang ta viau mai a Phawthira chuan a tih dan tur a ngaituah ta a, Phawthira chuan, “A ni lo ve, he lai Phaipheng bulah hian ka lo chang ang a, kha lai kawvng sirah khan biru rawh u,” a ti ta ringawt mai a. A sawi ang chuan a lo chang ta a, chemtum ringawt nen chuan, engmah dang nei hek lo Sakei (Keimi) chu a lo tlan a, an
han inbei ta a, mahse, Phawthira chuan a sat hlum ta nge nge a. Chuta tanga thui lo teah chuan riah hmun an khuar ta a, khua te pawh a lo tlai tawh si a.

An riahna lai chu Khuavang lamthuam thum a lo ni kher a, khua a lo thim veleh chuan Khuavangho chu an lo kal a, "Tu maw ka lamthuama riak?” an
rawn ti a. Phawthira chuan, “Phawthira leh Hrangchala, Phaipheng bula Kamkei lu kan tuk sawk sawk, kan sah sawk sawk" a lo ti a. An riahna hmun hi
a ralti tih an hriat avangin, an inven chhawk dawn a, Phawthira hian a veng hmasa a ni a. Chutianga a lo chhan veleh khan Khuavangho chuan,"Huai aw, huai aw,” an ti a, an tawlh kirsan a. Mahse, rei loteah chuan an tih ngai bawkin, ‘ Tu maw ka lamthuama riak'^” an rawn ti leh a, Phawthira chuan a chhan dan' pangngaiin, “Phawthira leh Hrangchala, Phaipheng bula Kamkei lu kan tuk sawk sawk, kan sah sawk sawk," a lo ti leh a, tichuan, khuavangho chuan, “Huai aw, huai aw,” an ti a, an tawlh kir leh dial dial thin a.


Tichuan, Hrangchala ven a lo hun ve ta a, Khuavang ho chuan an tih dan ngai bawkin,"Tu maw ka lamthuama riak?" an rawn ti ve leh ta a. Hrangchangal chuan a hlau ta em em mai a, tap tuau chungin,"Phawthira leh Hrangchala, Phaipheng bula Kamkei lu kan tuk sawk sawk, kan sah sawk sawk" a ti tial ruan a. Khuavang ho chuan, "Dawih aw, dawih aw" an ti a, Kungawrhi chu an la ta daih a.

Pawrthira lo harh chuan Kungawrhi chu a hmu ta lo a, Hrangchala hnenah chuan,"Khawiah nge Kungawrhi?" a ti a, ani chuan khuavang ho in an khua ah an hruai tak daih thu in a lo chhang ta mai si a. Tichuan Kungawrh lam leh tur chuan Khuavang ho kawtah chuan a ding ta a, Khuavang ho hnenah chuan kungawrhi rawn chhuah turin an ti a, anni chuan an chhuah phal mai a, a tawp a tawpah chuan an chhuah ta hram a.

Phawthna leh Hiangchala chu an zuk lut a, ‘Ka Kungawrhi min chhuah rawh u, min chhuah loh chuan ka samkhuih ka thlak ang,” a han ti a, Khuavangho chuan, “Nanga Kungawrhi leh Awrhlovi pawh kan hare lo ve, i duh leh i samkhuih chu thlak la ti nia,” an ti a. Phawthira chuan a samkhuih chu a han thlak a, an khua chu thler khat a min ta a ‘ Ka Kungawrhi min chhuah rawh u, min chuah loh chuan ka dawhkilh ka thlak ang e,” a han ti leh a. Anni pawh chuan an tih ngai bawkin, “Nanga Kungawrhi leh Awihlovi pawh kan hre lo ve, i duh leh i dawhkilh chu
thlak la ti nia,” an ti leh mai a. A dawhkilh chu a han thlak a, an khaw thler khat dang chu a min zo leh ta a. Tah chuan an khuate chuan, “Heti chuan kan min zo mai dawn alawm, pe rawh u khai,” an ti a, An lal fanu chu an han tivar a, an han pe a, mahse, Phawthira chuan, “Hei hi chu a ni lo ” a ti a, bang thlang den nan a hmang ta mai a, ‘Ka Kungawrhi min chhuah rawh u, min chhuah loh chuan ka diar ka thlak ang e,” a ti a. Anniho lah chuan,
“Nanga Kungawrhi leh awrhlovi pawh kan hre lo ve, i duh leh i diar chu thlak la ti nia,” an lo ti san ta mai a. Chutah chuan an khuate chuan, “Chhuah mai rawh u, kan ram zo takngial dawn alawm,” an ti a, tichuan, Kungawrhi chu a pumin belmang an chulh a, an chhuah a, Phawthira chuan a chalah chil a hnawm a, a han hru fai a, “Hei ngei hi a nih hi,” a ti a, an la ta a.

Chu mi khua atang chuan Kawihrui hi lei chung lamah a zam kai chho va, chutah chuan an lawn kai chho dawn ta a. Kungawrhi leh Hiangchala chu an hmasa a, a hnuhnung berah Phawthira chu a lawn a, tichuan an han lawn an han lawn a, Kungawrhi leh Hrangchala chu an cchuak chauh va, Hrangchala chuan kawihrui chu a sat chat ta mai a, a hnuhnung bera lawn Phawihira chu a tla thla ta a, a tang ta a.

Hrangchala leh Kungawrhi chu an kal ta a, nakinah chuan Kungawrhi pa hnen chu an thleng ta a. In an thlen chuan an inneihna tur chu Kungawrhi pa chuan a buatsaih ta a. Tichuan ropui takin an innei a, Kungawrhi nu leh pa chu an tar tawh bawk a, an lal ai an laltir ta a. Kungawrhi leh Hrangchala chu lalah an thu ta a

Phawthira erawh kha chu a tan chhuah lehna mai ngaihna a awm loh avangin, tih ngaihna dang a awm ta rih si lo va, nupui te a nei ve ta mai. a Tin, kawi a tuh leh a, chu mi lo zam chhuah hun chu a nghak ta a ni. Nikhua a lo rei a, fa pahnih pathum a lo nei ve hman a, a kawi tuh chu a zam zel a, a lo zam chhuak leh ve ta a ni. Chutia kawihrui a lo zam chhuah veleh chuan haw chhuah chhoh a tum ve leh ta a. Kawihruiah chuan a han lawn lung lung thin a, a fate chuan, “Ka pa, khawiahnge i kal dawn? Ka lawn ve duh, min lo nghak rawh,” an ti thin a An ko chhuk leh thin a. Nakmah chuan Artui a chhum sak a, “Artui hmin hma hi chuan min ko suh u,” a ti a, a lawn leh ta a. Mahse, rei lo teah artui chu a hmin a, “Ka pa, lo chhuk rawh, artui a hmin e,“ an ti a, an ko thla leh ta a. A leh pekah chuan Chirawt lung a chhum sak leh a, “He mi hmin hma loh chuan mi ko suh ang che u,“ a ti a , an thil chhum chu an han hawlh thin a, a la sak tlat fo mai a, tichuan, a lawn chhuahsan thei ta a.

A lawn chhuah veleh chuan Phawthira chu Kungawrhi pa khuaah chuan a kal vang vang a. A va thlen chuan Kungawrhi te nupa chuan khuang an lo chawi a, khuang chungah chuan an nupa chuan an lo chuang a, Phawthira chuan khuang chunga an chuang lai chu Hrangchala kha bung thum laiah a han sat chhum ta mai a. Mipuite chuan, “E e e, engatinge kan lal a rawn thah tak mai, man ula tihlum ve nghal raWh u,” an ti a, an man ta a. Phawthira chuan, ‘E, mi that rih suh u, ka han sawi ve ang e,” a ti a. Mite chuan, “A ni tak e, sawi tur a neih chuan han sawi ve ang hmiang,” an ti a. An han sawitir ta a.

“He Kungawrhi hi a pasal hnen atanga kan lak chhuah hian min rawn um ta a, mei chi te, tui chi te, hling chi te, lung chi te kan theh a, kan dan zel pawhin kan dang zo lo va, a tawpah chuan min rawn um phak ta a. Tihngaihna dang a awm tawh si lo va, Phaipheng bulah ka lo chang a, nasa taka kan inbeih hnu in ka sat hlum ta a. Tin, zana kan riahna chu Khuavang lamthuam a lo ni a, an lo kal apiang chuan, ‘Tu maw ka lamthuama riak’ an rawn ti thin a, kei chuan, ‘Phawthira leh Hrangchala, Phaipheng bula Kamkei lu kan tuk sawk sawk, kan sah sawk sawk,’ ka lo ti thin a, ka ven chhung zawng chuan an lo kal ngam ngai lo va. Mahse, ka mut a lo chhuak ta a, Hrangchala hi ka ventir ve a, kamuthilh hlanin Khuavangho chu a lo laktir ta ta mai a, Khuavangho an lo kal chuan mi kai tho vat ang che, ka thawh theih loh leh ka hnarah tulthir ligin hawlh ang che, ka tih pawhin mi kai tho si lo va, tichuan Khuavangho chu a lo laktir a, lei hnuai khuaah an kal bopui ta a ni. An kal bopuina lei hnuai khuaah chuan kan luhkhung a, min chhuah leh tura theihtawpin kan bei a, ka samkhuih te, ka dawhkilh te, ka diar te ka thlak a, an khua ka min zel a, ka timin zo takngial dawnin an hria a, min chhuah leh ta a.
Tichuan kan lo haw dawn a, kawi hrui-ah kan lawn a, a hnuhnung berah ka lawn a, he Hrangchala hian Kungawrhi nena an lawn chhuah veleh kawi hrui chu a sat chat ta mai a, kei chu Khuavangho khuaah chuan ka tia thla leh ta a, tihngaihna dang awm ta si hek lo, nupui te ka nei a, tin, a hranpain kawi ka tuh leh ta a, chu mi kawi hrui chu a zam kai veleh tunah hian ka lo chhuak thei ve ta chauh a nih hi. Chuvangin Kungawrhi hi ka chhanchhuah a ni a, keima nupui tur ngei hi a ni a, he kan misualpa Hrangchala avang hian nei thei lovin ka awm ta a ni. Ka nupui tur min neih khalh a, hetiang hian an lo awm ta a nih hi. Thinrim lo thei leh that lo thei ka ni hleinem,” tiin a han sawi ve ta a.

Khuaa mite leh Kungawrhi nu leh pa ngei pawh chuan “Chuti a nih chuan zu ni tak a—” an ti a, an thiam ta a, tichuan, Phawthira chuan Kungawrhi chu a nei ve leh ta zawk a, lalah chuan an awm dun ta zawk a ni.


(A tawp ta)