ZIALUNG KHAW CHHAN HRANGKHUPA

ZIALUNG KHAW CHHAN HRANGKHUPA

 Mizo Thawnthu
by Dahrawka, P.s. 

Publication date 1987

HRANGKHUPA LEH HAWNGLAIA

Hman lai hian Thangngiauva hi lo vatin a riak a, a riahna chu Zihnghal bul a in a. Chumi zan chuan Zialung Huai chuan Zihnghal huai chu a zu au ta a, “Pu Zih, Lo kal rawh, Nau i chhar ang” a zu ti a. Pu Ziha chuan, “Lo han kal teh khai, Pu Hmawnga a damlo va, mikhual pawh kan thleng a, ui pawh a kaia, zanin chu kan buai em mai “ a tia. Thangngiauva chuan Buisen hi a man a, a kiangah chuan a thlung a, an in-au thawm chu a ngaithla reng a. Nakin deuhvah chuan an rala Hmawng chu a tlu ta uan uan mai a, Pu Ziha chuan, “Pu Hmawnga a thi ta,’' a ti a.

Nakinah chuan Zialung Huai nau chhar tu kha a lo hawng a, an thawm chu Pu Zihan a hria a, a han au va, “In nau chhar chu a fel em?” a han ti a, ani chuan, “Fel e, a hming pawh kan han sa nghal a, ‘Zialung Khaw Chhin Hrangkhupa' kan ti a, an kawmthlang te pawhin an nei ve a, ani hming pawh kan han sa a, Sarthanga kan han ti ta, ‘a tlangval huna tlanga a sum a suih lai Sakei seh tur’ a ni a,” an ti a. An thu sawi thawmah chuan thangngiauva chu a ngaih a tha thei ta lo va, nupui rai teuh nee a ni si a “Zanin thu ang reng reng chuh ’’ a ti a, a zana zanin a haw ta a.

In a ban thlen chuan nau chu an lo nei ngei a, “Kan kawmthlang te’n an nei ve em” a ti a, a chhungte chuan,“Nei e,” an ti a. An kawmthlangpa chu a han au va “Lo leng teh khai, zanin ka thu hriat kher kher chuh” a ti a. Anni chu a lo leng a “Engtizia nge ni le” a ti a. Thangngiauva chuan “Zihnghal bula riah ka tum a, Buisen hi ka man a, ka kiangah ka thlung a, Zialung Huaiin Zihnghal huai chu a rawn au va, "Pu Zih, lo kal teh khai, nau i chhar
ang,” an ti a, Pu Ziha chuan “Lo han kal teh khai Pu Hmawnga a damlo va, mikhual pawh ka nei a, uipawh a kai nghe nghe a zanin chu ka buai em mai e’ a ti a. Nakinah chuan kan rala Hmawng chu a tlu ta uan uan mai a, Zihnghal huai chuan “Pu Hmawnga a thi ta” a ti a. Nakinah chuan Zialung Huai nau chhar chu an lo hawng a, an thawm chu Pu Ziha chuan a lo hria a, “In nau chhar chu a fel em?” a lo ti a, “Fel e, a hming pawh kan han sa nghal a, ‘Zialung Khaw Chhan Hrangkhupa’ kan ti a, An kawmthlang te pawhin an lo nei ve a, chu pawh chu Sarthanga kan han ti ta mai a, “a tlangval hunah tlanga a sum suih lai Sakei seh a tan kan ti” an ti a” a ti a.

Tichuan Hrangkhupa leh Sarthanga chu naupang duhawm tak an lo ni ve ve a Hrangkhupa chU naupang khawlai leng thei a lo nihin Zialung Huai chuan lak an tum a, arpa tha takah an chang a, khawlaiah hian a hmaah an tlan a, ani chuan a um a um thin a, a man phak lova, a tawk viai viai thin a daipawn a thlen hian a kir san daih thin a. Tin, a lo len deuh chuan Kelchal tha takah an chang leh a, a um a um thin a, Zialung kham karah an hruai lut a, an hruai bo ta a.

Sarthanga kha a lo tlangval ta a, a nuin summawng a dengpawp a. A pa chuan a lo pian lai thu kha a theihnghilh a, sum suihah a tir a, ani chuan tlanga mi a han suih ta a. A pa chuan a tir thu kha a hre chhuak leh ta a, a hnungah thal kengin a um leh ta a. Sakei chuan a lo veh a lo veh a, ani chu Sakei aikaihah chuan a lo muthlu a. A pa chuan Sakei chu a han kap tlu tawp mai a, a lawm em em mai a, Sarthanga pawh chu a lo harh a, “Ka thih ni ka pelh ta a nih hi" a ti a, a ngho te chu a zut a zut a, a ngho chuan a at a, a huaisual a, a thihpui ta tho tho va.

Tin, Zialung khuaa mi, Hawnglaia ho an lo rammu a Chumite chuanin Hrangkhupa chu an chhar a, ‘Heta hi naupang a awm e, engtizia nge ni?” an ti a, an la ta a, an hawn kawngah chuan kawn zawlah hian fei an sawh khat khup a chu naupang te chu an han vawrh a, fei karah chuan a tla ta. “Han vawrh leh teh u” an ti a, an han vawrh leh a, mahse fei karah bawk chuan a tla leh a. Fei inkarah chuan Chem hi a zangthalin an dah leh khup a mahse a zuk tlak chuan chem pawh chu a tlu leh dual thin a. Chutah chuan Hawnglaia, an hotupa chuan “Ka fa atan ka nei dawn e” a ti a. Hawnglaia chu fa nei hauh lo a ni a, a fa atan a hawn ta a.

Hrangkhupa chu a lo tlangval chuan tlangval fel tak a ni a, Hawnglaia chuan a nupui a neihsak a, vengkhat hotu atan a dah ta a. Tin, Hawnglaia chuan Fathang a khawn a khawn thin a, a lo rei deuh chuan Hrangkhupa chuan “Ka pu, ka kawmchhak leh kawmthlang hi min awl rawh” a ti a, kum lehah chuan “Ka vengte zawng zawng min awl rawh,” a ti leh a. Chutah Hawnglaia chuan, “Hrangkhupa hi ka tuar dawn lo” a ti a, a nupui a thahsak ta a. Chuveleh
Hrangkhupa chu a thin a ur ta em em mai a, “Hawnglai lo ngai reng rawh, phuba la lo chuan ka awm lovang ” a ti ve ta a.

Hawnglaia chuan sial a chhun dawna, seluphana an thlun tawh hnu hian Hrangkhupa chu a zuk kal a, in chhung a mi fei a va la a, a chhun khalh ta mai a. Hawnglaia chuan a hlau ta deuh deuh mai a, an khuaah chuan a awm rei ngam ta lo va, a vengte nen chuan Riangtlei khuaah an kai ta a.

Riangtleiah chuan Hrangkhupa chu a han zin leh a. a rilruin Hawnglaia nu chu thah a tumn a. a inhmeichhe chei a Hawnglaia hote chuan a kawt zawlah ni lum an lo ai a, Hrangkhupa chu a va kal a, an lo hre hauh lo va, hmeichhe naranah an lo ruat a, inchhungah chuan a va lut a, tapchhaka Hawnglaia nu thu chu a lu a va tan ta mai a, Alu chu a puanhnuai a, a thisen chu a ke chawnah a far a, Hawnglaia hnenah chuan ‘Eh teh ka pu, in uiin min lo seh ta mai” a ti a.

Hawnglaia chuan “I pi chawl va phultir rawh’'ati a, va lut leh a, amah chuan vut chu a inphul nual a, a kal ta a. Chu mi hnuah chuan a upa te chu an va lut a, “Ka pu, ka pi lu bungin tapchhakah a lo lum reng mai” an rawn ti ta mai a, a ni chuan "Khawiah lu bunga awm lek loh tur” a ti a, a va lut a, a lo thi phung mai a, a lu chu a lo bung nngut mai a. Chuveleh “Hiangkhupa zuk ni phiangsena le” a ti a, a khua chuan an um ta a.

Hrangkhupa a tlan chhe zel a. Ramfan lui kama Lungbialah an zuk um phak a. Ramfan lui cha a lo lian a, a kai thei ta lo va, Lungbialah chaun Raw lerah hian a lawn a, chu raw bulah chiah a hnu a tawp ta a, a ngaihna an hre ta lo va, chunglam an han en a, rawlerah chuan an han hmu ta mai a. Ticnuan, an lawm em em mai a, Hawnglaia chuan, ‘ Han hnuk thla rawh u ” a ti a, a hote chuan ‘Hnuk thla lo ve, bel chhunga sa a lawm ” a lu i lam lawk ang u, ’ an ti a, a lu chu an lam ta bur bur mai a. Hrangkhupa chu a mangang ta a, “Vawiin zet chu ka thi dawn a nih hi' a ti a. A siamtute a au ta a -

"Kan fam lai ni bang tlung e,
Siamtu tiang thli bang hran lai e
Ka thiang hnawm tui luang ral a
Puirua lo kuai thul ngai e"

a han ti a

Chuveleh thlipui leh ruahpui chu a maka makin a lo thawk ta chuk chuk mai a, ral leh lama raw pahnih hi a rualin an rawn len kur a, a lawnnaah chuan a rawn len kai ta thawk mai a, ani chuan a diarin a lo tawn sawk sawk a, a pakai ta a, a pakai veleh a diar chu a phelh a, ral leh lamah chuan a lo perh kai ta daih mai a. Ral leh lam atang chuan, “En teh, Hawnglai, i nu lu hi,” a ti a, raw bul vuak nan chuan a hmang ta bal bal mai a. Hawnglaia chuan, “Nichin khan ka thu awih ula chuan, kan that daih tawh tur, nangmahni vangin kan thah tak loh hi le,” a ti a, a hote chu a vaw ta hrep mai a. Thlipui leh ruahpui chuan a nuai hrep si a bak berhin an haw chhuak leh ta a. Luiral leh lam atang chuan, Hrangkhupa chuan, “Keimah Zialung Khaw Chhan Hrangkhupa ka ni ngai
e, Hawnglai, lo ngai reng rawh, i se chalin i nu chu ka thlaichhiah ngei ngei ang,” a ti a. Hawnglaia
chuan, "Rawn thlaichhiah sek sek rawh,” a ti a.

Nakinah chuan a han zin leh a, Hawnglaia in hnuaiah chuan hnung tawlhin a lut a, Hawnglaia chuan a in hnuaiah chuan Sial a dah teuh mai a, Sial chuan an hlau va, an ri ta khup khup mai a, ‘ Engngeni ta zuk en teh u,” an in ti a, an zuk en chuan, “Engmah a awm lova hniak a awm a, mahse, a chhuak lam a ni,” an lo a. Ani chu kawmkunah a tawm ru tlat mai si a. A nakinah chuan an thawm reh deuh veleh Hawnglaia se-chal ber chu a lu a sat chhum ta hmawk mai a, hnungtawlh bawk chuan a chhuak leh ta a. An zuk en a, sechal chu lu bungin a lo tlu reng mai a, hniak chu an han en a, ‘Lut lam hniak ngei a ni,’ an ti a, an hual ta mup mup mai a, an zawng vel a, chutia au buai chhung chuanin hladeuh mai a lo thlen hman a, an um pha ta lo va. Hrangkhupa chuan mikhual
hnenah thu a chah leh ta a. “Ka pi thlanah khan mai ka han tuh leh dawn e, Hawnglaia kha lo inring rawh se,” a ti leh a. An lo veng tlat a, mahse an chaw ei hlanin a han tuh leh ta mai a. A nakinah chuan Mai chu a lo to ta a, Hawnglaia chuan, "Hrangkhupa kha a mai tuh ato ta e, a zamna han siam rawh se,” tiin a chah ve a, chu pawh chu an hriat loh hlanin a han Siam leh ta mai a, Chuta chinah chuan Hawnglaia chuan, “Hrangkhupa ai ka chelh lo a ni e, keimah pawh hi min la that dawn a ni," a ti a, “Hrangkhup, inrem tawh ang,” a ti ta a.

Annichuan, “Aw le, lo zin ta che,” a ti a. Hawnglaia chu Hrangkhupa hnenah chuan a zuk zin ta a. Hrangkhupa chuan pathlangah chuan zukhawn a lo Siam sak diam a, a kiang bangah chuan Hawnglaia nu lu leh a sechal lu kha hrui senin a cher a, a lo tar dun rial mai a “Ka pu, nang chuan i nu kha khawiah mah i hmu leh dawn tawh lo va, kei chuan Pathian zarah nupui dang tha tak ka nei leh ta asin,” a lo ti a, Khai, i chhawlhal vei nen, zu hi zuk khawn teh,” a ti ta a. Hawnglaia chuan zu chu a zuk khawn a, Hrangkhupa chuan, “Mei a thim em mai a, i nuin meichher a chhit en sak ang che,” a ti a. Far fim hi a han chhi a, Hawnglaia nu lu ro hnar kuaah chuan a han tar ta a, “Ti khan i duh tawkin khawn rawh khai i nu meichher chhit enah pawh zu i khawn khat tak em hi le, ’ a ti a. Hawnglaia chu a mittui a tla ru ta zawih zawih a, a zu khawn pawh chu a tlak hlei thei ta lo va.

Thil an intihsiak ta a, pawnpui letlingin an sin ve ve a, vahchap kang laiah an intlansiak a, Hawnglaia pawnpui pawr chu a ut thial mai a, Hrangkhupa pawnpui pawr chu engmah a ti lo a ni. Tin, an inzuan siak leh a, lungpuiah hian an per kai a. Hawnglai chuan Hrangkhupa chu a pha lo deuh va, chutah zawng Hawnglaia chu a lo upat tak avang an ring a. Inrem takin an awm ta a ni