PU LT MUANA SUNNAN


Pu L.T.Muana Khiangte zanin (2/7/2018)-a boral ta sun nan, a hla phuah hi ka rawn suan lut e.




KHAWNGLUNG RUN


     Phuahtu - LT. Muana Khiangte

1. _Hmana zofa lungduh lenna vangkhua,_
_Thawnthu hlui mi hril chang tawh hnu,_
_Lungrual ten chawngchen par an lawm lai,_
_Bawmzo, Aichhung hrangin romei an chantir e,_

      Thunawn

      Puallenga cholai di lawhleng siali,
      Tuahrem sa, khuandim run sang kai nan;
      Mahse, van chung chim, lengtenu an hruai e,
      Pual chang hmul di ngai a ṭahna, aw Khawnglung run.

2. _Ram ṭuan chhuihthangval dai kawm hrut velin,_
_A di Thanghniangi a au ve;_
_Suihlung phang e, di zun lunglen a'n,_
_Lamtluang chhui mittui nen di ngai a kiu vawng vawng,_

3. _Dan rual loh Thanhrang sial iang Chalbuanga,_
_Lentu zo daral hrang karah;_
_Haulai-siali zawngin a au ve,_
_Chutin buk thlamah thlanghartui luan di tawng e,_

4. _Khalhkhéng ram loh zawhtluang chhui kir lehin,_
_Ṭiau lui hrangin Thanghniang lem pil e,_
_A pawi em! Damlai kawl eng nghak a,_
_Fam zŭn leng ngai Chaltuai damlai khawvel reng zawng._

        Zofate history-a bet reng tawh tur thil rapthlak leh chhinchhiah tlak tak lo thleng, Lalṭhuama khua (Khawnglung) Vuttaia'n Thlanrawn Pawi ho puna an run kum hi rin dan inang lo tak tak karah, naupang zirlai bu lamah pawh dah chian a ni ngai meuh lo. Chitih rualin, lungphun pakhatah chuan 1859 kuma thil thleng angin a inziaka a pawmawm viau maithei. He thil thlenga nula leh tlangval inhmangaih em emte thawnthu lungchhiatthlak tak mai lo piang ta chu LT.Muana Khiangte hian hlaah rawn phuah chhuakin, he hla rilzia leh a thawnthu lungchhiatthlakzia hi sawi loha lumah kan dah hlawm fur zawk a ni awm asin! He hla phuahtu Pu Muana hi kum 1956-ah Thingsai khuaah piangin, Thingsai-ah hian pawl 2 a pass hnuah Jorhat-ah a pute bulah awm thlain, a pawl ngai a zuk zir nawn leh a, pawl 3 aṭang chuan Thingsaiah ME School zawng a zir chhuak ta a ni. Class IX&X hi Shillong lamah zirin, P.U leh B.A 1st yr chu Sikulpui (Aizawl collage)ah 1978 thleng zirin, hemi kum hian, sorkar-ah hna hmu nghalin, Lunglei lamah an awm a lo ṭul ta a, 1991-ah S.Vanlaiphai nula hmelṭha leh hleitling tak, C.Lallawmzuali nen inneiin, fa mipa 1 leh hmeichhia 3 an nei a ni. Serchhip lamah te a insawn kual hnuin, 2015 kum tawp lam aṭang khan tun thlengin, Aizawl (Khatla)ah chengin, Statistic-ah Forest Dept. changin, Research Officer a ni. He hla hi Lungleia an awm lai, 1978-a a phuah niin, Hemi kum vek hian Ramhluna Hnamte hian Radio-ah khung nghal mah se, amah Pu Ramhluna sawi dan takah, eng-ruai a nihpui lo a, Chumi hnuah C.Vansanga'n a rawn sa ta a, mite'n an bengkhawn chho ta hle a, ṭhangtharte'n an rawn sa chho mek zel bawk a, hla thu hre chiang lem loa sa ve ta mai pawh awm theih tak a ni. Tunlai hian social Media lamah a rilzia leh a nalhzia hi an sawi fo a, a awmzia hre lem lo tamtak kan awm theih lai karah, he hlain eng nge sawi a tum a, tu hnen aṭanga he hla hi Zofate hian nei nge kan nih kan hriat nan tiin ka rawn chhawp ve leh hram a ni.

        _Kan Mizopuite ngei lo khawsak tawhna, a tuartute tawrhna lam pawh ngaihtuah tawh lo a, thawnthu ang maia an lo sawi chhawn zel leh ngaihnawm titaka an lo ngaihthlak liam vel maia lo chang ta; Chawngchena hlim leh lungrual taka an awm laiin, Bawm leh Fanai ral lo lian chuan romei angin an khaw sawisak chu an ti tham ral a ni ber e._

        _Vapualpain a kawppui tur a hauh ang deuh ngura Chalkunga'n nupui atan a lo hual ruk leh rem inti tawna inneih lo rilruk tawhte khawsakna chu, chhiatna rapthlak tak lo thleng chuan, nula duhawm a hruai bo (salah an man) tak daih si-ah chuan, Vapual lungleng lutuk, lunglen khawhar avanga a hmul tla hial ang maiin, chu tlangval lainatawm tak tan chuan Khawnglung an rawn rùn chu, a runthlakin, ṭahna thlentu a tling tak meuh meuh a ni._

        _Tlangval (Chala) riangvai tak chuan an khaw lamhnai deuhah chuan a duhlai Thanghniangi chu zawngin ramhnuaiah te chuan vak kualin, a han au vel chiam ṭhin tak nain; hmangaihna avanga lungleng leh baihvai tak, thinlung beiseina chuan, chu'ng hmunah chuan rah duhawm a chhuah si loh takah chuan: Mittui nen ṭap zawih zawihin a kalna kawng bawk chu a zawh haw leh ta._

           _Lunglennain a zem nasat em avang chuan, lainate khapna leh beidawnpuina chuan Chalkunga chu a up bet zo mawlh lo. Hmelmate (anmahni rawn rŭntute) awmna ram pilrilah chuan, a thinlung lalnu, nupui atan tia a lo hual leh tumahin an neih loh nana a hauh ve bur; Thanghniangi chu zawngin chet a han la leh ta. Chutah le! Thlam chhungah chuan, nula hmelṭha leh a lungdumtu, thinlungin a hmuh ruk khiau, chu thinlunga cham reng mai: a lei taksain hmuh ve leh ngei duha a zawn chu a han hmu ta!  hnathawhna thlan rim nam leh chabet kai vel an hre chang lo khawp ang le!_

         _Khalkheng ram (Pawi ram {mual hming} pakhat, ṭul pik tak) mite pawh an kal zen zen lohna a pal tlang tàkah chuan kir dunin, Ṭiau lui lo lian bulh bulh dai kai an tumna lamah, Thanghniangi chu tlain, Ṭiau lui chuan a lem ta mai si. A va han pawi teh reng em! Hringnun retheihna leh khawhar lunglenna paltlanga hlim taka awm hmabak tawh; Di zùn ngaih tuar chhuak hlim, nupui neia hlim taka awm mai tawh tura beiseina sang tak nena hun hmang mektu, Chalkunga beiseina leh hlimna par chu tliakin, a hmangaih Thangi, fam chang ta ngaia hun hmang lehtu Chala khawvel hman zet chu a va rapthlak tak em!_

     _MS.Dawngliana Pachuau_


'KHAWNGLUNG RUN' HLA PHUAHTU LT.MUANA BORAL.


Pu LT.Muana Khiangte, s/o K.Rokima (L) Mizo hla lar tak tak, 'Khawnglung run', 'Sudden Muanga' hla leh adt.  phuahtu chu zanin (2.7.18) dar 8:40 khan Aizawl City Hospital ah a boral.

Pu LT.Muana hi kar hmasa ningani vel atang khan thawhah avangin Damdawi in ah enkawl a ni.

Pu LT.Muana te hi Aizawl, Khatla ah awmin, an khua Serchhip P&E veng ah a ruang lak chhoh a ni anga, naktuk Dt.3.7.2018 hian vuiliam a ni ang..

(Pu LT.Muana thlah nan, 'Kan Thu leh Hla' Blog a mi Friday, 11 September 2015'  KHAWNGLUNG RUN HLA LEH A HRILHFIAHNA'                                                                Lalzarzova Khiangte & Zothanpuia Hauheng te ziah ka rawn suan luh a ni e)
                                                                                                     
                                                                                                     
(He hla, Pu L.T. Muana Khiangte phuah hi mi thenkhatin hrilhfiah turin min ngen fo va, kan thiam ang tawkin a hrilhfiahna kan buatsaih ta chu a ni a, member-te'n kan hlawkpui ngei kan beisei.)

1. Hmana zofa lungduh lenna vangkhua,
(Hmana Zofate hlim leh lungrual taka an lenna khaw pakhat...)
Thawnthu hlui mi hril chang tawh hnu;
(Mite’n hmanlai thawnthu sawia an lo sawi thin )
Lungrual te’n chawngchen-par anlawmna,
(Hlim taka chawng an chen mup mupna khua chu)
Bawmzo, Aichhung hrangin, romei an chantir e.
(Pawi leh Fanai ral lo lianin chu khua chu halin meikhu-ah an chantir zo ta)

Hlaraw hrilhfiahna : Vangkhua – khua;
                                chawngchen – thangchhuah tura thil tih tul
                                hmasa – khawtlang  (nula leh tlangval tana hlimna hun an siam thin);
                               Bawmzo – Pawi hnam chi khat;
                               Aichhung – Fanai hnam.

Puallenga cho lai di lawhleng siali,
(Tlangval hmeltha takin a hel lai nula hmeltha chu)
Tuahrem sa, khuandim run sang kaina;
(Innei mai tura thu thlun tawhna in/khua chu )
Mahse, van chung chim, lengtenu an hruai e,
(Chhiatna namen lo tak lo thlengin, nula chu sala hruaiin a awm ta e)
Pualchang hmul di ngai a tahna, aw! Khawnglung run.
(Kawnglung khua chu tlangval, a di ngaia lunglenga a tahna a lo ni ta!
(Vapual hi sava ropui tak mai, tial ruai mai hi a ni a, hmeltha/ropui tehkhinna atana hman a ni, heta
“Pualchang hmul” a tih hi Chalkunga a sawina a ni. Sawi belh theih tam tak pawh a la awm...)

Hlaraw hrilhfiahna : Puallenga – tlangval;
                                 cho lai di – a ngaihzawn mek;
                                 Tuahrem sa – innei mai tura inrem tawh
                                (hetah hian an chhungte’n an sawi fel vek tihna erawh a ni kher lo thei a, anmahni                                 an inremin thu an thlung tawh tihna a kawk mah zawk);
                                runsang – in;
                                kaina – lenna hmun/chuan kaina hmun;
                                van chung chim – chhiatna namen lo tak;
                                lengtenu – nula sawina;
                                pualchang hmul – hmel tha/kimtlang tha tehkhinna.

2. Ramtuan chhuihthangval dai kawm hrut velin,
(Ramhnuaiah chuan beiseina nen chu tlangval chu a kal ta a)
A di Thanghniangi a au e;
(A ngaihzawng Thanghniang chu a ko ta vak vak mai a)
Suihlung phang e, di zun lunglenna
(Lungphang taka a ngaihzawng ngaia a lungleng chuan)
Lamtluang chhui mittui nen di ngai a kiu vawng vawng.
(A di kalna kawng ni awma a ngaih chu chhuiin mittui tla chungin a ngaihzawng ngai lungleng chu a tap ta vawng vawng a)

Hlaraw hrilhfiahna: Ramtuan – ramvak;
                                 dai kawm – dai vel;
                                  Kiu – au, tap.

3. Dan rual loh Thanhrang sial iang Chalbuanga,
(Tu ma dan rual lohvin Chalkunga chuan)
Lentu zo doral hrang karah;
(Ramhnuaiah, ral hlauhawm tak tak awmna hmunah chuan)
Hau lai siali zawngin a au e,
(Nula, a ngaihzawng chu zawngin a au a)
Chutin buk thlamah thlanghartui luan di tawng e.
(Tichuan, thlam pakhatah chu nula hmel tha tak mai chu a han hmu ta a)

Hlaraw hrilhfiahna : Sial iang – sial thinrim incho ang maia tum ruh sawina;
                                 Chalbuanga – tlangval (Chalkunga sawina);
                                 lentu – ramhnuai;
                                 hau lai siali – a ngaihzawn mek nula;
                                  thlanghartui luan – hmeltha sawina

4. Khalkheng ram loh zawhtluang chhui kir lehin,
(Ramhnuai pilril tak, tu ma kal ngai lohna ram a lo kal tawhna chu zawh let lehin)
Tiau lui hrangin Thanghniang lem pil e;
(Tiau lui lian rapthlak takah chuan Thanghniang chu a tla ta si a)
A pawi em, damlai kawl eng nghak a,
(A va pawi tak em! Hlim taka awm ve hun tur nghak mektu)
Fam zun leng ngai Chaltuai damlai khawvel reng zawng.
(Thihna zun zamin a phuar mek Chalkunga dam lai khawvel chu )

Hlaraw hrilhfiahna : Khalkheng – ramhnuai pilril tak/Pawi rama ramhnuai hming pakhat;
                                 ram loh zawhtluang – kal ngai lohna ram/ kawng pawh awm lohna ramhnuai;                                        hrang – lian, hlauhawm;
                                 fam – thi;
                                 fam zun leng ngai – mitthi ngai;
                                 Chaltuai – Chalkunga.

Comments

Popular Posts