LAL BAHADUR SHASTRI THIHNA

 >Mysterious death<

PRIME MINISTER LAL BAHADUR SHASTRI THIHNA KHA INDIA POLITICS A THIL MAK BER ZINGA MI A LA NI

OCTOBER 2, 2021


Vawiin October 2 hi Mahatma Gandhi pian champha anih tih hre lo kan  awm awm lo e. He ni tho hi, India Prime Ministers Lal Bahadur Shastri pian champha vawi 117na a ni ve chiah bawk a. Mahatma Gandhi chanchin lam ni lo, Lal Bahadur Shastri chanchin tlem te  chauh i han bih thuak zawk teh ang u. 


Prime Minister LB Shastri hi India leh Pakistan indona ti tawp turin Tashkent ah kalin Tashkent MoU ziak fel turin a kal a, hetih lai hian a hriselna a țha vek a ni. Mahse, January 11, 1966 khan thil rapthlak tak a thleng a, Prime Minister Lal Bahadur Shastri chu mak tak maiin lungphu chawlin Tashkent ah chuan a thi thut a, he thihna hi India politics a thil thleng mak, tun hnu thleng pawha Lal Bahadur Shastri chhungte leh India mi tam takin mak an tih leh a thih chhan nia sawi ber lungphu chawl hi rinhlelhawm tlat nia ngai an awm a, a fapa Anil Shastri, VP Singh PM hun laia minister ni tawh leh tuna Congress party hruaitu pawh hian a pa thihna chungchangah hian a lung a la awi thei lo a, a pa thih dan mak tak leh a ngaihtuah chhuah chang apianga thinrimna leh beidawnthlak a tih thu a sawi a ni. 


 Mahatma Gandhi hnung zuitu rinawm,  Prime Minister Lal Bahadur Sastri hi India ram politician inngaitlawm, co-operative movement nasa taka chawi kangtu, AMUL (Anand Milk Union Limited) tun dinhmuna ti Amul-tu, mawl mang taka khawsa, hausak tum lo, a nihna hian a thih hnu kum 50 chuang tawhah pawh mi a hneh a, mi thinlungah thu a la sawi zel a ni. Ram khat Prime Minister ve meuh Tashkent a a thih țum pawh hian Rs. 2 chiah a ak nia sawi a ni. 


 Kum 1904  October 2 khan  Mughalsarai, Uttar Pradesh ah  India ram Prime Minister pahnihna hi a lo piang a, naupang danglam tak leh lehkhathiam thei fal tak a ni. Sikul kal turin an in ațanga hla tak, Ganga luipui kan ngaiah sikul a kal țhin a, Mahatma Gandhi nundan, zirtirna te chuan a hneh hle țhin a ni. 


Kum 11 mi lek a nih laiin MK Gandhi kaihhruaia non-cooperation move-ment chu a zawm ve a, India Lal țhenkhatin British lam an hawi tlat chu Gandhi chuan a dem hle a ni. Chung thil te chuan LB Shastri chu a hneh hle a, kum 11 mi mai la ni mah se, a ram tan engemaw tala țangkai anih ve theih a inring tlat a. Kum 16 anih kum chuan  Mahatma Gandhi chuan a ram mite chu  Non Co-operation Movement zawm vek turin a sawm a. Lal Bahadur Shastri pawh chu a chhungte dodalna nasa tak karah zirna bansana ram tana kohna chu chhan a duh ta a. Chumi ata chu chhungte emaw midangin emaw dal theih a ni lo, ram zalen a sual tur chuan non-co-operation movement chu a zawm ve ta a, hetih lai  kum 1921- 1946 chhung hian zalenna sualnaah hian beihpui thlak vawi tam tak a hruaina hnuaia neih a ni a,  British jail ah pawh  kum 9 zet a tang hman a ni. Shastri hi college chu Eastern Railway Inter college ah a kal a, jail ațanga kal nge a ni tih erawh ziak a awm lo. 


India ramin zalenna a hmuh hnu khan Congress Sorkar ah Shastri  hi a tel ve nghal a, Prime Minister Pandit Jawahar Lal Nehru khan Railway, Transport and Communications, Commerce and Industry, Home Ministry a chang a, chungte chu Sastri nen hian an enkawl dun a ni. Hei bakah hian Congress party a enkawl tel bawk a ni. 


Pandit Jawahar Lal Nehru thih hnu, kum 1964 a  Prime Minister a nih hnu lawkah  India ram  chuan țam a tawk a, chaw lam chi tam tak North America ațangin a lalut a, hei hi khaw kheng nasa tak India ramin a tawrh vang leh kum 1965 kuma  Pakistan nen indo vang a ni. Hetih lai hian chuan India rama chhang phut buh  (wheat) thawn lut turin US chuan, ziah lan loh thil phut chi hrang hrang a nei a, chung thil te chu  Shastri chuan a pawm duh ta hlek lo mai a, kan zahawmna thleng turin heng hi kan pawm lo ang, rilțam kan thlang zawk e, a ti hmiah mai a ni. Hemi hnu hian Prime Minister chuan All India Radio ah ram mipuite chu kar khata chaw ni khat tal ngei  turin a ngen zui nghal a. Mak tak maiin a ngenna chu beisei aia nasa zawkin ram mipuite chuan an zawm a ni. 


Ni khat chu, Lal Bahadur Shastri hian a chhungte zawng zawng zanriah ei pui turin a kokhawm a, naktuk ațangin kan thukte chaw chhum turin kar khatah ni khat tal kan chhem tur a ni lo, naupang leh tar chak lo chuan bawnghnute leh thei an ei mai tur a ni, a ti a. Kar khat hnu chuan a chhungte chu a ko khawm leh a. Ka hriat duh chu kar khat chhunga ni khat chaw kan nghei thei tak tak em tih hi a ni. Kan nghei theih chuan ka chhungkaw lian zawk, ka ram mipuite hian kar khat chhunga ni khat chu chaw an nghei ve thei tur a ni a ti. Mipuite hnena a zirtir hi amah emaw an chhungkuain emaw an lo tih hmasak tawh a ni fo. A ram mite chaw nghei tura a zirtir hmain an chhungin an nghei hmasa phawt a, midangtea en chhin lo a, a taka amah ngeiin tawn hmasak duh chi a ni.  


Lal Bahadur Shastri chuan mawlna leh retheihna nena indo hi a ngaipawimawh hle a, chakna leh țanrualna siamtu a ni a ti. 


India ramin zalenna sual nasat lai kum 1940 chho khan The Servant of Indian Society te chuan Freedom Fighter chhungkaw harsa zual hnenah țanpuina an pe țhin a. Shastri jail tan lai a ni nghe nghe a. A nupui hnenah lehkha a thawn a, khawsak an harsat leh harsat loh thu te a zawt a, a nupui chuan țanpuina thla tin Rs. 50 a dawn thu leh Rs. 40 a hman țhin thu leh Rs 10 chu engemaw thulha thil țul atan a khawl thu a hrilh a. A nupui lehkha a hmuh hnu hian The Servant of Indian Society hnenah lehkha thawnin a nupui chu Rs. 40 chauh thawn tawh tur leh Rs 10 an thawn țhin chu midang mamawh hnena pe turin a hriattir ta a ni. 


14 KM PRIVATE USED

Kum 1964 a Lal Bahadur Shastri PM anih khan Prime Minister official car chu Impala Cheverolet  a ni a. Shastri hian car hi office kalna atan a hmang ngai meuh lo a, ram dang mikhual an awm changa a hman hi a ni deuh mai. Vawikhat chu a fapa Sunil Shastri hian  a pa hriat loh leh dil lo hian PM car chu ama mimal thilah Delhi khawpui chhungah a lo kalpui a, chu chu a pa chuan a lo hre leh si, driver a ko a, "Engtia thui nge in kal" tiin a zawt a. Driver chuan, ka pu 14 km," a ti a. PM Shastri chuan driver hnenah ah chuan car diary ah khan  "14 km private used" tih ziak rawh a ti a. A nupui a ko a, chutih hun laia Sorkar motor hmanna man 1 km zelah  7p chu Sorkar suma chhung lut nghal turin a ti a ni.

SHASTRI THIH DAN MAK

Sawi tawh angin PM Lal Bahadur Shastri thih dan hi a mak a, Soviet Union hrohrâng nat vung  lai tak kha a ni a. Anil Shastri sawi dan chuan, "Ka pa thih dan leh a thih chungchangah hian ka nu hi chuan remruat lawk sa vek (pre-planned) ah a ngainghet hmiah a, politics thila inthah ni ngeiah a ngai" a ti.


A MAK EM A NI

Lal Bahadur Shastri kha Prime Minister nilai ram danga zin a ni a,  a fapa Anil Shastri sawi dan chuan, a thih zan hian a pa kha PM a nihna anga venhimna leh  thil dang - call bell, personal assistant, medical duty, oxygen cylinder, first aid kids etc te khami zan khan Tashkent a a thlenna room ah hlihsak vek a ni tih a sawi.


Hei mai hi a la ni lo cheu, PM Shastri ruang kha India ram a lo thlen hnu pawh khan a nupui leh a chhungte khan, a thih dan finfiah a nih theihna turin  a ruang endik (post mortem) kha vawi tam tak an dil chung pawhin, a ruang post mortem kha phal loh a ni. Tunge a ruang post mortem phal lotu chu ni ta ang? Lungphu chawla thi tak tak a ni ang em, zawhna chhan theih loh hlir, he mi tlawm, dik duh, ram tana inpekna kawngah hausakna hmuh kan tlat mai hi a tawpna thlengin a tlawm ral ta a nih hi.


PHALSAK A NI LO

Anil Shastri, Congress party hruaitu hian Prime Minister Manmohan Singh hnenah ah khan a pa thih dan chungchanga thu dik chhui chiang turin a lo ngen tawh a, PM chuan ram dang nen inkungkaihna ti chhe thei thil te a awm avangin a harsat thu leh kalpui zui zel lo turin a lo ngen a, a nihna zawk takah chuan "phalsak" a ni lo zawk mah tih a sawi.


Anil Shastri chuan, "Ka pa thih dan dik tak hi kan chhungkua mai ni lo, India ram hian hriat a duh a ni. Thi tura phiar ruk a ni ngei em, tu nge chung te chu, eng vanga a ruang kha post mortem phal loh tlat nge a nih tih zawng zawng hi Khawvel hian a hre duh a ni," a ti.


A CHHUINA TU NGE TIBO

Anil Shastri chuan, kum 1977 a PM Morarji Desai Sorkar in PM LB Shastri thih dan chungchang chhui tura a din Raj Narain Committee Report chu mipui hmuh theih tura pho chhuak turin a dil a.


A sawi zel dan chuan Central Information Commission pawhin PMO, External Affairs Ministry, Home Ministry hnenah kum 1966 January 11 a PM LB Shastri thih chungchang chhui chianna Raj Narain Committee Report 1977 hi vantlang hmuh theih tura pho chhuak turin a lo ti tawh a ni.


"PMO hnen ațanga chhanna ka dawn dan chu Raj Narain Committee Report 1977 hi a khuangcher bo der nia hriat a ni. Hei hi a dik a nih ngai chuan, ka pa thih dan chungchanga thil chiang hre tur hian beisei a bo hle a ni. A thih danah hian ram dang mi mai bakah India mi, Sorkar hnathawk lian leh sumdawng lian te pawh thuk taka an inrawlh a rinhlelhawm hle thei bawk. "Shipping sector a eirukna lian tak awm chu, ka pa khan Tashkent a zin haw hnuah a mawhphurtu hrem a tum," Anil Shastri chuan a ti.


Anil Shastri chuan a pa thihna chungchang document hi vantlang hriata pho chhuah a duh a, PM Modi hnenah pawh kum 2017 velah tawh khan hemi chungchangah hian lehkha a thawn tawh a, tun thleng hian chhanna a la dawng lo, tih a sawi. Politician ka nihna ang ni loin, ka pa fapa ka nihna anga ngen ka ni a ti bawk.

{ Scroll in 22/6/18 }


A THLAH TE

Lal Bahadur Shastri fa leh a thlahte hi politics ah an inhmang zui deuh vek a, a fapa hriat hlawh ber Anil Shastri Hi tunah Congress hruaitu a ni. VP Singh PM lai khan Janata Dal party ah awmin Union minister pawh a ni hman bawk. Anil Shastri fapa Adarsh hi AAP MLA Delhi  atan thlan tlin a ni tawh bawk. LB Shastri fapa upa ber, Siddarth Nath Singh hi UP state ah Health Minister a nih bakah BJP National spokesperson zinga mi a ni. A fapa pahnih dang pawh BJP lamah an awm a, a monu Pakhat Neera Shastri pawh BJP National Executive Committee ah a tel bawk.


CHANVO A CHELH TE

Lal Bahadur Shastri hi India ram Independent hnu khan a awmna state Uttar Pradesh ah 1947 khan Minister of Police and Transport a ni (1950 hmain Home ti lova Police Minister tih a ni). 1951 ah AICC General Secretary ah dah a ni leh a, election & candidate thlangtu leh hotu a ni a, kum 1952, 57, 62 general election a Congress party chakna kha a thawh rah lian tak a ni.


Nehru cabinet hmasa berah May 13,1952 ah a tel a, Railway & Transport minister a ni a, 1959 ah Commerce & Industry, 1961 Home Affairs, 1964 Minister without portfolio a ni.


May 27, 1964 a PM Nehru thih hnu June 9, 1964 khan Prime minister atan lakluh a ni a, January 11, 1966 Tashkent-a a thih thleng khan Prime minister a ni.


Lal Bahadur Shastri thlan hi Vijay Ghat a ni.  (Nikum lama ka ziak tawh ka rawn herlum leh a ni e). 


Source :

  • DNA                                              October 2, 2020                                  @12:48 IST

  • Hindustan Times                             June 12, 2019                              @11:30 IST

  • Scroll in                                             June 22, 2018                                News on air


==02==10==21==

Huna Kawlni Kawlvawm



Comments

Popular Posts