Rihdil leh Mitthi Kalkawng

 ~Dr. RL Thanmawia

Pi leh pute chuan mi an thih hian an thlarau chuan kawng bik neiin mitthi thlarau khawvel chu an panin an ring thin a. Mitthite awmna hmun hi hmun hnih niin an ring a, pakhat zawk chu Mitthi khua an ti a, pakhat zawk chu Pialrâl an ti a.

Tute pawh thi se kawng pakhat zawhin an chênna tur zawk zawk pan chuan a kal thin a ni. Mi an thih hian an thlarau chu an ludipah chhuakin, khumpui bula tungchaw zawh chhovin khanchhukah a phei a.

Chutah châr lam panin liang a zawh phei a, ditipah a chhuak a, kawltuk a zawh thla leh a, tichuan Rih Dil a pan ta niin an ring.

Hmar chuan mitthi thlarau hi Thlanpial-ah a kal niin an ngai a, Pawi chuan Zinghmunah a kal niin an ngai thung. Hengte pawh hi Rih dil tho hi an rawn paltlang leh niin an sawi.

Chu vangin thi sawi nan pawh hla thuah chuan, 'Rih tlâng mual liam' tih leh 'Rih sâng kai' tihte an hmang thin.

Mitthi reng rengin Rih dil an paltlang veka an ngaih avangin Rih dil vêla hnim chi khat chu 'Mitthi pal' an ti. Rih dil thlang lamah thlarau 'Hruai kawn' a awm a.

Rih dil bulah chuan 'Mitthi kawtkai a awm a, mitthi zawng zawngin Rih dil an kal tlang dawn hian 'Lung rah buk' an rap a, a ri buk buk reng thin a ni, an ti.

Chumi hnu atang chuan thlarau khawvel kalkawngah chuan an lut tan ta a ni an ti. Mitthi thlarauvin Rih dil a pal tlang dawn thawnthu a awm nual a, he rindan siamtu pakhat lo ngaithla ila.

Hmanlai hian Rih dil kamah sa a tam avangin sa pêlin an ram chhuak thin a.

Ṭum khat chu thian zaho ramchhuak hi Rih dil kamah hian bûk hi an sa a, an riak ta a. Zan a lo reh tan ta tihah chuan mi kal thawm an hria a, an inbe mawlh mawlh a. Hmeichhe tawng ni âwm tak te hi an hre lehnghal a. An han ngaihtuah chuan chung lai hnai-vaiah chuan khua rêng rêng awm lo va, ngaw dur pui hlir a ni si a, mak an ti hle a.

Nimahsela, tawng ri nawk nawk chu an hre leh ta a. An han ngaihthlak chian chuan, tawngri chu a lo hnai telh telh a. Riakho zinga pakhat chuan a nupui aw ang mai a hre ta a, mak a ti hle mai a.

Pakhat chuan, "E! Kha i lo kal ve ta mai a ni maw?" a han ti lâwng lâwng a.

Hmeichhe aw chuan, "Ni e, ka lo kal ve ta thut mai a ni. Ka kal dawn lah chuan ka fate hnenah eng mah pawh sawi hman lovin ka kal ta mai si a. Kan rappuichungsânga balhla um pareng chhunga ka dah leh bêllam chhunga sarêp ka dahte kha hre tak maw? An pa lah chu ram chhuakin a thang bo daih si a, a hawn hma chu chawhmeh tha pawh hmeh lovin chaw an ei dawn a nih hi," a tih ri hi an hria a.

An zinga pakhat chuan a nupui aw ngei ni tlatin a hria a, "Khaw-nge, ka lo chang ang a, ka lo man bet tlat mai teh ang," a ti a. Bûk pawnah chuan a chhuak a, a lo chang ta rân mai a.

A thim em avangin engmah a hmu thei lo va, mahse mi tam tak hian an rawn kâl pêl zut zut ni hian a hria a. An tawng erawh chu a hre thei hlawm a. A nupui tawng nia a hriat chuan a bul a rawn thlen lai tak chuan a pawm thut a, a man bet ta tlat mai a. "Ka nupui i ni tih ka hria che. Eng tizia nge ka awm loh hlâna mi lo kal bosan mai le? Naupang ho pawh an mangang lutuk angnga sin. I kal tur a ni lo, ka phal lo," a ti a, a pawm bet tlat mai a.

A nupui chuan, "E, mi thlah rawh, chelh theih ka ni tawh lo ve. Ka hun a thleng ta a ni, kal lo thei ka ni hlei nem min thlah rawh," a ti a.

Mahse a pasal chuan a thlah duh lo va, a pawm nghet sauh sauh va. Nakina chuan rûlah a changa, a zem ta chual mai a. Chuti chung pawh chuan a thlah duh lo va. A nupui mangang chuan, "Ka thianten mual min liam zawhsan takngial dawn e," a ti a. Dumdê-ah a chang a, a kut zung kârah a pût chhuak a, a thlawhsan ta a.

A tûk khua a var veleh chu pa chu a haw ta vang vang a. In a han thlen chuan a nupui chu a lo thi ngei a, a ruang chu a han nang a.

Tawng a hriat kha a dik leh dik loh fiah nan rappuichungsâng a han en a, pareng chhunga balhla um lo awm chu pum nga a ni a. Bêllam chhung chu a han en leh a, sarêp a lo awm leh chiah bawk a. Chuta tang chuan Rih dil kama an hriat kha an nu thlarau, mitthi khaw pan tur aw ngeiah an ruat ta a ni.

Mi an thih hnua an thlarauvin Pial lui an kân hnuah pawh mi nung awmna ram hi an ngai êm êm thin a. Mitthi khaw pana an kal zêl chuan tlâng pakhat Hringlang tlâng an tih hi an lawn a. Chu mi tlâng chhip atang chuan mi nungte awmna ram chu a lang chiang êm êm a. Mitthi thlarau chuan 'Hringlang tlâng' atang chuan an khaw hlui an han thlir a, an damlaia an chettlatna zawng zawng chu an hmu thei vek a, an lunglêng lutuk chu an mittui a dir zung zung thin a ni.

Amaherawhchu, Hringlang tlângah chuan thil danglam tak pahnih hi a awm a, pakhat chu pangpâr mawi êm êm hi a ni a. Chu pangpâr chu Hawilopâr an ti a. An lunglêng han hawi vêl chuan an hmu lo thei lo va. An hmuh veleh chuan lâka, tawn an duh thin a. An han lâka, an han tawn veleh chuan an awmna hlui lam kha an hawi duh ta hauh lo a ni an ti.

Pakhat dang leh chu tuifim tak hi a ni a. Tlâng chhipah chuan tui fim tha tak, in châkawm tak mai hi a awm a. Chu tui chu a itawm êm avangin in lovin an kalpêl thei lo va. An han in veleh chuan an chênna thin leh an nun hlui lam rêng rêng chu an theihnghilh hlauh va. Tichuan, mitthi khaw thlen hlân chu an nghakhlel ngawih ngawih tawh a, chuta tang chuan Mitthi khua chu phur takin an pan ding ta thin a ni an ti. Chu chu Lungloh tui an ti.