CHAWNGMAWII LEH HRANGCHHUANA AN INDI DAWN

CHAWNGMAWII LEH HRANGCHHUANA AN INDI DAWN 

– Familia Fanai Lalṭansanga


Zantiang reh lai takin chung vansang kan thlir chuan planet êng tak pahnih, Chawngmawii (Venus) leh Hrangchhuana (Jupiter) indi rial kan hmu thei dawn a ni. Chawngmawii hi Hrangchhuana aiin a êng zawk dawn.


A nihna takah chuan Chawngmawii leh Hrangchhuana te hi mel maktaduai tam tak, mel maktaduai 430 lai kar dana awm ni mah se, kan chenna he Lei (earth) aṭang chuan insi rial angin an lang dawn a ni. Chu chuan eng nge a entir? Mihriang mita kan hmuh hi a tak tak a ni lo fo. Rilru mita kan ngaihruat thil phei hi chu a rau emaw kan tih hi mahni leh mahni inbumna, moral self-deception a ni chawk! A bik takin sakhaw thilah hian.


Chawngmawii leh Hrangchhuana indi hun tur hi chu dam rei nghah thil a ni dawn a, kum 2039-ah chauh an indi leh dawn a ni.


Hmansang kan pi leh pute khan arsi (star) leh planet pawh an lo hre hrang lem lo va, dem tur pawh an ni lo va, mawhchhiat tur lah an ni hek lo. An ngaih dan leh an ngaihruat ang ang kha hmasang thawnthu (Myth, Legend or Folktales) ang tein an lo sawi ve a, a ngaihnawm viau lawi si a ni.


Chawngmawii Leh Hrangchhuana [Mizo Thawnthu]


Hmanlai hian khaw inep chiahah nula leh tlangval hmeltha tak, an hmelthat vanga hmingthang em em mai an awm a. Khaw pakhat zawka nula chu Chawngmawii a ni a, a ep chiah khuaa tlangval chu Hrangchhuana a ni. He mite pahnih hi a ruk tein an inhria a, an inhmangaih em em a. Khaw khata awm tlang ni si lova hetianga khaw hranga mi ve ve inhmangaih hi thil awlai lo tak mai a ni a. A chhan chu khua leh khua indo mai thei dinhmuna ding an nih reng avangin an intlawh ngai zen zen lo a ni. Nimahsela, Hrangchhuana hian a rukin Chawngmawii te khua hi a tlawh fo va.


A tlawh zing tulh tulh a, a ngampa tial tial a. A haw pahin mipa naupang emaw hmeichhe naupang emaw a ru haw ṭhin a. Chumi thu chu khuaa miten an hriat chuan an ngaimawh ta hle mai a. Tichuan, an khua chu kulhin an hung chhuak ta vek a. Kulh bang bulah chuan khuaa lut leh chhuakte ke hniak hmuh theih ngeina turin vut an phul chhuak vek a. Kulh veng tuten an khuaah rukru an luh leh luh loh awlsam taka an hriat theihna tura an tih a ni a.


Hrangchhuana chu mi fing tak, remhre tak mai a ni a. Chawngmawii te khuaa a luh dawn chuan kulh chu hnung chhawn zawnga panin a lut ṭhin a. Chutiang bawk chuan a chhuak leh ṭhin a. Kulh vengtute chuan rukru chu a chhuak lam a nih hi an ti ṭhin a. Hnung tawlh zawnga a chhuak lam hnu an hmuh chuan khuaah rukru a lut a ni an ti a, an zawng chiam ṭhin a. Mahse, Hrangchhuana chu a lo kal chhuak daih tawh ṭhin avangin an man chhuak thei ṭhin lo va.


Hrangchhuana chu a fimkhur lo tial tial a, zan khat chu vanduaina a tawk ta hlauh mai a. Kulh vengtute chuan an man a, an phuar hlawm a, khawlaiah chuan che thei hlek lovin an dah ta a.


An khaw Lal chuan an khuaah chuan nula tu emaw Hrangchhuana hmangaihtu, a ruka lo ngaitu an awm a nih chuan chu phatsantu chu hmuh chhuah ngei tur a ni tih thupek a siam ta a. A tih dan tur chu hetiang hi a ni; Hrangchhuana chu a zangthala muttirin nula zawng zawngin karkalakin an zawh chhuak vek tur a ni; Chu chu tlangval tan chuan a zahthlak hle dawn a ni. Tichuan nulate chuan a mal te tein, an pawnfen hlimin, hmusit takin Hrangchhuana karkalakin an zawh ta a; a ṭhente phei chuan an zun khum nghe nghe a. Chawngmawii zawh hun a lo thleng ve a, hma lam chu a han pan ve bawk a, mahse, Hrangchhuana bul a va thlen chuan karkalaka zawh a hnekin a chungah chuan a bawk ta thlawp mai a, ama puan chuan a khuh a, duat takin a pawm a, “Aw, ka duh ber, Chhuana,” tiin a ṭap ta hliam hliam mai a.


Hrangchhuana chu tihhlum turin a chungthu an rel ta a. Nasa takin an sawisa a, an that ta a. A lu chu kulh kawngka bula thing ler sang takah mi zawng zawng hmuh theih turin an tar a, chirhdiakin a hmaiahte an theh a, Chawngmawii chuan a khawngaih em em a. Tui kengin thingah chuan a lawn a, a hmangaih Hrangchhuana hmai chu a phih fai sak ṭhin a.


Tunhma pawhin Hrangchhuana chuan an la man ang a, an la that mai ang tih a hlauthawng ṭhin reng a. Chawngmawii hnenah pawh, “Man ka lo nih a, min that ta a nih chuan ka lu hi ka nu leh pate hnenah lo thlen ang che. Ka nu leh paten lawmman pek i duh chuan kan pe ang che an tih chuan, ka thul chhungah lahlum ka dah a, chu chu i dil dawn nia,” tiin a lo hrilhlawk diam tawh a.


Hun remchang a hmuh veleh Chawngmawii chuan Hrangchhuana lu chu a la thla a, a ruk tein Hrangchhuana nu leh pate in lamah chuan a kalpui ta a. In a va thlen chuan kawngka bul aṭangin, “Chhuana nu leh pa te u, kawng min hawn rawh u, in kawngka bul a hi hmangaih Hrangchhuana lu ka rawn thlen e,” tiin a va hrilh a. Hrangchhuana nu leh pate chu an lungngai hle nachungin Chawngmawii thil tih dan chu an ngaisang hle mai a, chutia an fapa lu a rawn hawn chu an lawm hle a. Inchhungah an ko lut a, lawmmanah eng nge pek a duh ber sawi turin an ti a.


Chawngmawii chuan thil tê tham tak, Hrangchhuana thula lahlum a duh ber a ni tih a hrilh a. Hrangchhuana nu leh pate chuan chutiang thil te tak te a han dil tlat mai chu mak an ti hle mai a. Hrangchhuana thil neih hlu ber, thihlum a ni tih an hre si lova, phal takin an pe ta a. Chawngmawii chuan chu thi chu a hmangaih Hrangchhuana hriatreng nan a kawl ve ta a ni.


Nimahsela, Chawngmawii hlim ni chua rei lo hle mai. An khuaa mite chuan Hrangchhuan lu a la a, an nu leh pate hnenah a pe tih an hriat chuan Chawngmawii chungah an thin a rim ta hle mai a, an that ve ta nghal a.


He mite pahnih inngaizawng hi an nun a tawi hle a. Nimahsela, an in hmangaihna rinawm tak thlarau chu vawiin ni thleng hian a la nung reng a. Zan thiang takah vanah arsi êng tak pahnih i hmu ṭhin ang a, a lian zawk leh êng zawk khi Chawngmawii (Venus) a ni a; a tê zawk leh êng lo deuh zawk khi Hrangchhuana (Jupiter) a ni a. Tun thleng hian arsi inngaizawng te an ni a, inhnaih tial tiala an awm i hmu ṭhin ang a, insi riala an awm chuan an ‘Indi’ an ti. Hmanlai chuan tlangvalten Chawngmawii leh Hrangchhuana indi zanah chuan an ngaihzawngte chunga hlawhtlin an tumna chu a thlawn lo a ni, an ti ṭhin.


Courtesy: BBC & Mizo Thawnthu [1992]

Comments

Popular Posts