J.ROBERT OPPENHEIMER

J.ROBERT OPPENHEIMER

(Father of Atom Bomb)


Kum 1945 July ni 16 dar 5:30 khan Khawvel Atom Bomb hmasa ber chu enchhin ani a. America rama Los Alames khua aṭanga mel 200 laia hla hmar lam Thlalêrah Atom Bomb enchhinna chu neih a ni a.

Mipui Sângkhat vêlin râl aṭangin an thlir a; Oppenheimer-a pawh a puahna hmun aṭanga mel 9 a hla 'Control room' ah a ṭhu a. Bomb a han puak ta mai chu a ring êm êm a, a êng êm êm mai bawk a. Vân sang fit 40,000 laia sangah Par a chhuang luah mai bawk a. A puahna hmun aṭanga mel khat bial vêl a Ramsa leh Rannung zawng zawng chu an thi mang vek a thilnung zawng zawng pawh eng chi mah a zuah lo a.

Mel sawmthum huam chhunga Ramsa thi bâng te pawh an hmul a kâng kawlh vek bawk. Bomb puak avanga lo eng chu mel 450 laia hla aṭang pawhin a hmuh theih a, a râpthlâk êm avangin khawvel Mipui thin a ṭhawng hlê. He Atom Bomb siamna leh enchhinna an hotupa chu J.Robert Oppenheimer-a hi a ni.


          Oppenheimer-a hi Kum 1904 April ni 22 khan America rama New York ah alo piang a. Anu leh Pa te chu German mi an ni nain America ah hian In lehlo neiin an inbêngbel a, an hausa hlê nghe nghe a. Kum 5 mi lek anih laiin ṭum khat chu a Pa in Lung them pakhat hi a pe a; chuta ṭang chuan leilung chanchin lam pawh a tui phah hlê. A nu hian Lemziah leh Rimawi tum lam a zirtir thung a;  Kum 7 mi lek anih laiin Hlâ te pawh a phuah ve hial a ni. Enlenna 'Microscope' hi a lâwm êm êm a; chumi hmang chuan thilnung têreuh tê tê 'Bacteria' kan tih ang chi te hi a en ṭhin a. School ṭha taka lo zir chhuakin Ṭawng chihrang tam tak a thiam a. Kum 12 mi lek anih laia Mipui hmaa a thusawi te chu miin an ngaisangin Chanchinbu ah hial a mah fakna thu an chhuah a ni.


         Havard University ah B.Sc zovin tun hmaa mite zawng ai pawhin Mark a hmu ṭha a. An hotupa pakhat phei chuan Scientist ropui leh hmingthang tak ala nih ngei a rin thu a sawi hial a. A sawi lâwk ang ngeiin Physics lam zirna ah hma thar lain Khawvêl a chawk danglam ta rêng a ni. B.Sc a zawh hnu hian Cambridge University ah kalin Cavendish Laboratory ah thil zirbing hna a thawk ta a; chutah chuan Proffessor JJ. Thomson-a kaihhruaina hnuaiah a awm a. Kum 1929 khan California ah kalin kum 1931 ah Associate Proffessor hna a thawk ṭan a. Heta a thawh hnu hian Atom laimu chanchin zirin thil tamtak a enchhin a.

Kum 1941 khan America rama Atom Bomb siam tu pawl a zawma, kum 1942 chuan an hotu ber dinhmunah an dah ta nghâl a, hemi kum vêk hian Manhattan Project ah Chief Science Director dinhmun ah an dah ta a. Kum 1943 aṭangin a ho te nen Los Alamos ah chhûn zân zawm tak meuhin Atom Bomb siam chuan an buai ta char char a, an thawhrimna avangin Kum 1945 July ni 16 khan enchhinna hlawhtling tak an nei thei ta a ni.


Indopui pahnihna hunlai ani a, Japan Sorkar chuan tlâwm a tum lo nasa mai a. Tichuan kum 1945 August ni 6 ah chuan America chuan Atom Bomb Râpthlâk tak chu Japan Khawpui Hiroshima ah a thlâk ta a; mi 80,000 an thi a, 70,000 an hliam a, Khawpui pawh a ram thaw thang a. Chumai pawh duhtawk lovin, August ni 9 ah Nagasaki ah Platonium Bomb an thlâk leh ta a; Mihring 40,000 an thih bâkah mi 25,000 an hliam a. Hêng thil a vang hian Japan pawh a tlâwm phah ta a ni.


A diktak chuan Oppenheimer-a hi Atom Bomb siam chhuaktu leh a siam chhuah dan Formula hmuchhuak tu a ni lova, a hmuchhuak tu ber chu Enrico Fermi-a hi a ni. A siamnaa abul tum tu tak zâwk te chu Enrico Fermi-a te, Otto Hahm-a te, Comton-a te, Szilarf-a te, Albert Einstein-a te leh midang thenkhat te an ni. A eng pawh chu ni se, a hotupa ber anih avangin "Atom Bomb Pa" ti a, koh a ni ta rêng rêng a ni.


Indopui Pahnihna alo tâwp hnu chuan Atom Bomb  Râpthlâk tak siam chu duh tawh lovin Los Alamos aṭangin a inhnûkdâwk a, Kum 1947 khan Atomic Energy Commission ah Chairman hna an chelhtir a, Kum 1950 khan Indona a thawh ṭhat avangin America sorkar chuan chawimawina a hlân a. Kum 1963 khan America a Science lam thiam te chawimawina sang ber Enrico Fermi Award pawh an hlân bawk a.  Tichuan Kum 1967 February ni 18 khan America ram Princeton khuaah a boral ta a ni.

Comments

Popular Posts